Fobi nedir? Fobi, bireyin bir canlı, durum, yer veya nesne hakkında aşırı ve mantıksız korku yaşamasına neden olan bir tür kaygı bozukluğudur. ‘Fobi’ terimi genellikle belirli bir tetikleyici korkuyu ifade etmek için kullanılır. Bununla birlikte, Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından tanınan üç tür fobi vardır:Özgül fobi: Bu, belirli bir tetikleyicinin yoğun ve mantıksız korkusudur.Sosyal fobi veya sosyal kaygı: Bu, toplum içinde aşağılanma ve sosyal bir durumda başkaları tarafından dışlanma veya yargılanma korkusudur. Büyük sosyal toplantılar fikri, sosyal kaygısı olan biri için çok ürkütücüdür. Bu fobi türü, utangaçlıkla aynı şey değildir.Agorafobi: Agorafobisi olan kişi güvenli olduğunu bildiği ortamlardan ayrılmaktan korkar. Bu fobiye sahip olan kişiler evlerini tek güvenli ortam olarak görürler ve aylarca, yıllarca evden çıkmazlar. Ayrıca agorafobisi olan kişiler, alışveriş merkezi ve toplu taşıma gibi kaçışın zor olabileceğini düşündükleri yerlerde bulunmaktan kaçınırlar.Spesifik fobiler, yılanlar gibi bir bireyin günlük yaşamında sıklıkla ortaya çıkmayabilecek tanımlanabilir bir nedenle bağlantılı olabileceğinden basit fobiler olarak bilinir. Bu nedenle, bunların günlük yaşamı önemli bir şekilde etkilemesi olası değildir.Sosyal kaygı ve agorafobi, tetikleyicileri daha kolay fark edildiğinden Karmaşık fobiler olarak bilinir. Karmaşık fobileri olan kişiler, evden çıkmakta veya kalabalık bir ortamda bulunmakta zorluk yaşarlar.Bir kişi, korkularına sebep olan şeyden kaçınmak için hayatını şekillendirmeye başladığında, bir fobi teşhis edilebilir hale gelir. Bu, normal bir korku tepkisinden daha şiddetlidir. Fobisi olan insanlar, endişelerini tetikleyen her şeyden kaçınmaya aşırı derecede ihtiyaç duyarlar.Fobi belirtileri
Fobi nedir öğrendiğimize göre belirtilerine bakalım. Fobisi olan bir kişi aşağıdaki semptomları yaşayacaktır:
Karmaşık fobilerKarmaşık bir fobi, bir kişinin refahını, belirli bir fobiden çok daha fazla etkiler. Örneğin, Agorafobi yaşayanların birbiriyle bağlantılı başka fobileri de olabilir. Bunlar arasında monofobi veya yalnız bırakılma korkusu ve kapalı alanlarda kapana kısılmış hissetme korkusu olan klostrofobi sayılabilir. Şiddetli vakalarda, agorafobisi olan bir kişi nadiren evden çıkar.Bir kişinin neden agorafobi veya sosyal kaygı geliştirdiğini tam olarak doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Araştırmacılar şu anda karmaşık fobilerin yaşam deneyimleri, beyin kimyası ve genetiğin bir kombinasyonundan kaynaklandığına inanıyor.
Özgül fobiler
Bunlar genellikle 4 ila 8 yaşından önce gelişir. Bazı durumlarda, travmatik bir erken deneyimin sonucu olabilir. Küçük bir çocuğun kapalı bir alanda hoş olmayan bir deneyim yaşamasından sonra zamanla gelişen klostrofobi buna bir örnek olabilir.Çocukluk döneminde başlayan fobiler, bir aile üyesinin fobisine tanık olmaktan da kaynaklanabilir. Örneğin, annesinde araknofobi olan bir çocuğun aynı fobiyi geliştirmesi çok daha olasıdır.
Fobi nedir öğrendiğimize göre belirtilerine bakalım. Fobisi olan bir kişi aşağıdaki semptomları yaşayacaktır:
- Korkunun kaynağına maruz kaldığında kontrol edilemeyen bir endişe hissi
- Bu korkunun kaynağından ne pahasına olursa olsun kaçınılması gerektiği duygusu
- Korkusunu tetikleyen şeye maruz kaldığında doğru düzgün çalışamamak
- Duyguları kontrol edememe ile birlikte korkunun mantıksız ve abartılı olduğunu kabul etme
- Terleme
- Anormal solunum
- Hızlı kalp atışı
- Titreme
- Sıcak basması veya üşüme
- Boğulma hissi
- Göğüs bölgesinde ağrı veya sıkışma
- Ağız kuruluğu
- Karıncalanma hissi
- Oryantasyon bozukluğu
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- Baş ağrısı
Karmaşık fobilerKarmaşık bir fobi, bir kişinin refahını, belirli bir fobiden çok daha fazla etkiler. Örneğin, Agorafobi yaşayanların birbiriyle bağlantılı başka fobileri de olabilir. Bunlar arasında monofobi veya yalnız bırakılma korkusu ve kapalı alanlarda kapana kısılmış hissetme korkusu olan klostrofobi sayılabilir. Şiddetli vakalarda, agorafobisi olan bir kişi nadiren evden çıkar.Bir kişinin neden agorafobi veya sosyal kaygı geliştirdiğini tam olarak doğrulamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Araştırmacılar şu anda karmaşık fobilerin yaşam deneyimleri, beyin kimyası ve genetiğin bir kombinasyonundan kaynaklandığına inanıyor.
Özgül fobiler
Bunlar genellikle 4 ila 8 yaşından önce gelişir. Bazı durumlarda, travmatik bir erken deneyimin sonucu olabilir. Küçük bir çocuğun kapalı bir alanda hoş olmayan bir deneyim yaşamasından sonra zamanla gelişen klostrofobi buna bir örnek olabilir.Çocukluk döneminde başlayan fobiler, bir aile üyesinin fobisine tanık olmaktan da kaynaklanabilir. Örneğin, annesinde araknofobi olan bir çocuğun aynı fobiyi geliştirmesi çok daha olasıdır.
En yaygın fobi türleri
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en yaygın özgül fobiler şunlardır:- Klostrofobi: Dar ve kapalı alanlarda bulunma korkusu
- Aerofobi: Uçma korkusu
- Araknofobi: Örümcek korkusu
- Emetofobi: Kusma korkusu
- Eritrofobi: Kızarma korkusu
- Hipokondri: Hastalanma korkusu
- Zoofobi: Hayvan korkusu
- Aquafobi: Su korkusu
- Akrofobi: Yükseklik korkusu
- Eskalafobi: Yürüyen merdiven korkusu
- Araba kullanma korkusu
- Tünel korkusu