Bazı ekonomi kelimeleri ve anlamları...
Ekonomide bilinmesi gereken bazı ekonomi terimleri... Ekonometri, stopaj, kambiyo, dalgalı döviz kuru ve damping nedir?
Ekonometri nedir?
İktisadın ölçülmesi veya iktisadi olayların ölçülmesi anlamına gelen bir kelime.
İstatistik testleri yapmağa imkan vermek üzere teorileri ve sorunları matematiksel formüller halinde ifade etmek, ekonometrinin hedefidir. Matematik formüllerle tahlile müsait her türlü iktisadi konular, ekonometri kapsamı içinde.
Ekonometri'nin öncüsü, Canard ve Cournot'dur. Cournot, matematiğin yalnız soyut tahlil metodu olmayıp, gözlemlere uygulanabilecek bir alet hizmeti görebileceğini belirtmiştir. Ancak Cournot'nun 1838'de ortaya koyduğu ilmi gerçeği tatbikata intikal ettirebilmek için uzun zaman geçmesi lazım gelmiştir. Moore, Lenoir ve Engel de, ekonometrinin doğuşu ile sonuçlanacak çalışmalara ışık tutmuşlar.
1930'dan sonra, bu yani ilim dalının temellerini Irving Fisher başkanlığındaki Cleveland Ekonometri Derneği kurmuş.
Stopaj nedir?
Kısaca kaynaktan kesme de denilebilir. Genelde vergi, bunu doğuran yükümlüden alınır. Ancak bazı hallerde vergi üçüncü şahıslardan da kesilebilir. Gelir Vergisi'nde ve özellikle maaş ve ücretlerin vergi borçlarının ödenmesi bakımından başvurulan bu sisteme stopaj "ya da kaynaktan kesme" adı verilir. Bu sistemde vergi borcu vergiyi ödeyecek işçi ya da memurdan değil, üçüncü şahıs vergi sorumlusu olarak kabul edilir ve buradan kesilir. Vergi sorumlusu, vergiyi tahsil eden alacaklı daireye karşı sorumlu kabul edilir. Gelirin daha sahibinin eline geçmeden kesilmesi anlamına gelen stopaj sisteminde, vergi sorumlusu bu kesintileri düzenlediği muhtasar beyanname ile vergi dairesine yatırır. Uygulamanın temel hedef, vergilerin gelirini daha kolay ve garantili bir şekilde tahsil etmek, küçük değerli vergi kaçağını önlemek, verginin kısa sürede Maliyeye geçmesini sağlarken, verginin asıl sorumlularının işini kolaylaştırmaktır.
Kambiyo nedir?
Lâtincedeki cambiare'den gelmektedir. Değiştirmek anlamında.
Nakit, döviz, altın veya senet gibi birinci dereceden üçüncü dereceye kadar likit sayılan menkul değerler üzerine yapılan işlemleri kapsar.
Dalgalı Döviz Kuru nedir?
Ulusal paranın değerinin serbest piyasada döviz arz ve talebine göre belirlendiği sistem. "Serbest döviz kuru sistemi", "yüzen kur sistemi", "esnek döviz kuru sistemi" gibi isimler de verilmekte. Bu sistemde döviz kuru günlük olarak herhangi bir kamu müdahalesi olmadan belirlenir. Döviz piyasasındaki denge ve ödemeler bilançosu düzeltmeleri döviz kurundaki değişmelerle gerçekleşir.
Damping nedir?
Rakiplerini piyasadan kaçırmak veya yok ederek piyasayı ele geçirmek ya da aşırı stokları eritmek amacıyla bir malın dış piyasa fiyatının iç piyasa fiyatından daha düşük tutulması.