Bir aile şirketi, iki veya daha fazla aile üyesinin dahil olduğu ve mülkiyet veya kontrol çoğunluğunun aile içinde bulunduğu herhangi bir işletme olarak tanımlanabilir. Aile şirketleri, en eski işletme organizasyonu olabilir. Çiftlikler, bugün özel yaşam ve çalışma hayatı olarak düşündüklerimizin iç içe geçmiş olduğu erken dönem bir aile işletmesiydi. Kentsel ortamlarda, bir dükkanın veya doktorun çalıştığı muayenehanenin evle aynı bina içinde olması normaldi ve aile üyeleri gerektiğinde işyerinde yardım ederdi. Bugün hâlâ bu yaşama biçimini devam ettiren esnaf aileler var.1980'lerin başından bu yana, ayrı ve önemli bir ticaret kategorisi olarak aile şirketleri üzerine akademik çalışma geliştirilmiştir. Günümüzde aileye ait işletmeler, dünya ekonomisinde önemli ve dinamik katılımcılar olarak tanınmaktadır. ABD Sayım Bürosuna göre, Amerikalı işletmelerin yaklaşık yüzde 90'ı aile mülkiyetindedir veya kontrol edilmektedir. İki kişilik ortaklıklardan Fortune 500 şirketlerine kadar uzanan bu işletmeler, ülkedeki istihdamın yarısını ve Gayri Safi Milli Hasıla Geliri’nin yarısını oluşturuyor. Aile şirketleri, uzun vadeye odaklandıkları için ve kalite taahhüdüne (genellikle aile ismi ile ilişkilendirilir) ve çalışanların bakım ve yaşam kalitelerine odaklandıkları diğer işletmelere göre bazı avantajlara sahip olabilirler. Ancak aile şirketleri, aile ve iş konularının çakışmasından kaynaklanan benzersiz bir yönetim zorluğuyla da karşı karşıyadır. Aile İşletmelerinin Bazı BariyerleriBir aile şirketi, belirsiz sınırları ve farklı kuralları olan iki ayrı fakat birbirine bağlı sistemin (iş dünyası ve aile) arasındaki etkileşim olarak tanımlanabilir. Grafik olarak, bu kavram iki kesişen daire şeklinde sunulabilir. Aile işletmeleri kocalar ve eşleri, ebeveynler ve çocuklar, geniş aileler ve hissedarlar, yönetim kurulu üyeleri, çalışma ortakları, danışmanlar ve çalışanların iş yerinde üstlendikleri farklı konumlar ile nesiller boyu sayısız kombinasyonunu içerebilir. Çatışmalar genellikle bu rollerin çakışması nedeniyle ortaya çıkar. Örneğin, bireylerin genellikle bir aile içinde iletişim kurma biçimleri iş yerinde uygun olmayabilir. Aynı şekilde, kişisel kaygıları veya rekabetleri firmanın zararına olacak şekilde iş yerinde devam edebilir. Bir aile şirketi başarılı olmak için iletişim hatlarını açık tutmalı, stratejik planlama araçlarından faydalanmalı ve gerektiğinde dışardan danışmanlarla desteklemelidir. Aileden Olan ve Olmayan ÇalışanlarÇoğu aile şirketi deneyiminde aile üyesi olmayan çalışanların cezbetilmesi ve korunması sorunlu olabilir. Kariyer ihtimali taşıyan çalışanlar işyerinde yaşanan ailevi çatışmalara rağmen işe konsantre olma zorluğu, ilerleme için sınırlı fırsatları ve bazen de aile üyelerine verilen özel muameleyi katlanılmaz bulabilir. Buna ek olarak, bazı aile bireyleri aileden olmayan kişilerin varlığından rahatsız oldukları için ortamı kasıtlı olarak tatsız duruma getirebilir. Oysa aileden olmayan çalışanlar, bir aile işletmesinde ticari meselelerde adil ve tarafsız bir perspektif sunarak istikrarı sağlayacak bir güç sağlayabilir. Bu sorunları aşabilmek ve aile şirketinde sürdürülebilirliği sağlamak için öneriler:1- Kurumsallaşma: Her işletme ömründe en az bir kere bu kavramla karşılaşır ve sorunu bu yolla çözmeye çalışır. Zor olan kurumsallaşmanın bir günlük, haftalık ya da aylık değil, şirket ömrü boyunca korunması gereğidir. Baştan belirlenen işleyiş prensipleri şirketin liderinden en alt kategorideki çalışana kadar benimsenmezse; söz konusu işletmenin kurumsallaşmayı başardığı söylenemez.2- Aileden olmayan çalışanların da dahil olduğu bağımsız yönetim kurulu: Aile ilişkilerinin ve çatışmalarının şirket kaderi üzerinde duygusal sonuçlar doğurmasının önünde güvenlik alanı oluşturma işlevi görür.3- Düzenli aile toplantıları: Aileden olmayan çalışanların ve yönetim kurulu üyelerinin katılmadığı bu toplantılar zaman zaman çatışmalı, zaman zaman duygusal çıkışların yaşandığı ortamlardır. Bu toplantılarda çözüm elde etme olasılığı oldukça yüksektir. İş ilişkisinin aile içi dinamiklerle sınandığı ya da tersinin yaşanabileceği toplantılar tercihen şirket lideri tarafından yönetilerek büyük krizlerin çıkması önlenir.4- Bir aile işletmesi anayasasının yazılarak uygulamaya konulması: Aile şirketlerinin kuruluş amacı kuşaklar boyu devamlılıktır. Şirket prensiplerinin 1 ya da 2 kuşak boyunca yüz yüze aktarımı mümkün olsa da 3. Kuşaktan itibaren kuruluş ilkelerinden uzaklaşma ve habersiz olma ihtimali oraya çıkar. Kurucu lider tarafından yazılmaya başlanan ve izleyen jenerasyonlar tarafından özü korunarak geliştirilen bir şirket anayasası; söz konusu şirketin karakterinin korunması açısından oldukça işlevseldir.5- Aile meclisi toplantıları: Şirkette aktif rol almayan ancak dışardan belirleyici rol üstlenen, sözü dinlenen kişilerin de katıldığı ancak şirketin maddi yapılanması konusuna girilmeyen, aile üyelerinin çatışmalarını çözmeye yönelik işleve sahip bir nevi bir danışma kurulu. Aile Şirketlerinde İstihdam NitelikleriAile şirketleri, genellikle işe yararlı bir katkı yapabilecek yetenek veya beceriden yoksun yakınlarını veya yakın arkadaşlarını çalıştırmak için baskı altındadır. İşe başlandıktan sonra, bu insanlar kötü bir tutum sergileyerek şirketin parasına mal olsalar veya diğer çalışanların motivasyonunu azaltsa bile, hayır demek zor olabilir.Birçok aile şirketi, işe katılmayı umut eden aile üyeleri için yönergeleri ve nitelikleri belirlemekte zorlanmaktadır. Bazı şirketler çatışmaların potansiyelini en aza indirgemek için yasalar çıkararak aileyle ilişkileri olan kişilerin katılımını kısıtlamaya çalışır. Nitelikli istihdam gerçekleştirebilmek için sıkı bir yönetim politika işe yarar ancak bu politika istisnasız uygulanırsa. Bir şirket yetersiz bir çalışanı seçmek zorunda kalırsa; analistler bu kişiyi geliştirmek için özel eğitimler önermekte ancak eğitimin ve denetlemenin aile dışı profesyonellerle gerçekleştirmesi kaydıyla. Bu süre zarfında söz konusu çalışanın aile üyeleriyle olumsuz temasını en aza indirgeyen özel proje geliştirmenin şirket ve birey yararına olacağı belirtilmekte.
Gündem Haberleri
03 Temmuz 2018 - 11:01
Güncelleme: 03 Temmuz 2018 - 11:04
Aile şirketlerinin devamlılığı nasıl sağlanır?
Aile şirketlerinde başarı ve devamlılık...
Gündem Haberleri
03 Temmuz 2018 - 11:01
Güncelleme: 03 Temmuz 2018 - 11:04
İlginizi Çekebilir